In Knack, overgenomen uit de Economist, lees ik een interessante analyse over het leger van vrijwilligers en NGO’s, die het Oekraïens leger van alle mogelijke drones en andere technologie voorziet. Wat daarbij opvalt is hoe spontaan dit allemaal zichzelf organiseert.

Verschillende waarnemers oordelen dat het toelaten van deze hoge mate van initiatief nemen door burgers, bedrijfjes en vrijwilligersorganisaties één van de oorzaken is van het succes van het Oekraïense leger. Lokale bevelhebbers laten hun specifieke noden weten aan enkel “crazy professors” en die komen in een recordtijd met een oplossing. Het lijkt alsof elke legereenheid hun eigen “Q” heeft.

Door die wendbaarheid kan er zeer snel op maat gewerkt worden. De officiële procedures verlopen, zoals vaak traag en inefficiënt, dat erkent ook de nieuwe minister van Strategische Industrieën, Oleksander Kamyshin. Hij ziet echter ook tekortkomingen: zo is het zeer moeilijk om na te gaan welke technologieën ideaal zijn om op te schalen naar massaproductie.

Daarom zoekt hij naar de gulden middenweg waarin centrale aansturing en grootschaligheid niet hoeft te conflicteren met initiatief nemen en wendbaar reageren om uitdagingen en opportuniteiten.

Dit doet me soms denken aan hoe chaotisch België is georganiseerd en waarschijnlijk net daarom blijft functioneren ondanks het vaker zonder regering zit dan met. De wereld keek met verwondering en bewondering toe.

Die bewust ingebouwde chaos vind je ook op het internet. Het oorspronkelijke ARPA-net wilde immers een netwerk zonder (kwetsbare) centrale server, zodat de digitale transmissies steeds een andere route konden volgen wanneer een server uit zou vallen.

Ilya Prigogine (1917-2003), de Belgische grondlegger van de chaostheorie, zou hierover zeggen:

“We leven in een transitie naar een informatiesamenleving. Dat vraagt een nieuw vocabularium. Ik denk dat termen als chaos en zelforganisatie soms misschien oppervlakkig worden gebruikt, maar het gaat in de goede richting. Internet, dat is zelforganisatie. Het is een voorbeeld van iets spontaans, buiten elke traditionele aanpak. En het werkt toch.”

Een quote die ik zo’n 15 jaar geleden graag gebruikte in een presentatie over de opkomst van de sociale media, toen nog Web 2.0 genoemd.

Een ultieme bedenking maak ik over ons onderwijs, die wat minder Russische
bureaucratie kan gebruiken en wat meer Oekraïense “crazy professors”.