In een wereld vol feiten, cijfers en data blijft één kracht onveranderd essentieel: verhalen. Yuval Noah Harari, historicus en auteur van wereldwijde bestsellers als Sapiens en Homo Deus, benadrukt steeds opnieuw hoe verhalen de fundamenten van menselijke samenlevingen vormen. Volgens Harari is het niet onze spierkracht, intelligentie of snelheid die ons als soort heeft laten domineren — het is ons unieke vermogen om fictie te creëren en te geloven.

Harari stelt dat homo sapiens boven andere diersoorten uitstak doordat we in staat waren om grote groepen mensen samen te brengen rond gedeelde mythen. Denk aan religies, naties, geld en bedrijven: stuk voor stuk zijn het verzinsels — intersubjectieve realiteiten — die alleen bestaan omdat wij er samen in geloven.

Een biljet van tien euro heeft geen intrinsieke waarde; het krijgt betekenis omdat miljoenen mensen vertrouwen hebben in het verhaal van de economie. Een land als België bestaat niet als een tastbaar object in de natuur; het is een complex, voortdurend verteld en geloofd verhaal over identiteit, geschiedenis en recht.

Samenlevingen functioneren omdat ze gebaseerd zijn op vertrouwen. En vertrouwen komt voort uit gedeelde verhalen. Als mensen dezelfde waarden, doelen en ideeën over goed en kwaad delen, ontstaat er samenwerking op schaal die ondenkbaar is in de dierenwereld. In Harari’s woorden: “Je kunt geen koninkrijk of een multinational bouwen zonder verhalen.”

Ook vooruitgang en verandering ontstaan door nieuwe verhalen. Revoluties — politiek, technologisch of sociaal — beginnen vaak niet met nieuwe feiten, maar met een nieuw narratief. De afschaffing van de slavernij, de strijd voor vrouwenrechten, het idee van mensenrechten: allemaal begonnen ze als verhalen die destijds revolutionair en ongeloofwaardig klonken, maar die de wereld hebben getransformeerd.

Toch waarschuwt Harari ook voor de dubbele snede van verhalen. Ze kunnen verbinden, maar ook verdelen. Propaganda, nationalisme, complottheorieën: dit zijn eveneens krachtig vertelde verhalen die samenlevingen kunnen ondermijnen of zelfs vernietigen. Daarom pleit Harari voor een bewuste omgang met verhalen: kritisch nadenken over wie ze vertelt, waarom, en wie er baat bij heeft.

In een tijd van informatie-overvloed, AI, en polarisatie blijft de behoefte aan gedeelde verhalen misschien wel groter dan ooit. Of het nu gaat om de toekomst van duurzaamheid, technologie of democratie: de verhalen die wij vandaag kiezen om te geloven, zullen bepalen hoe onze wereld er morgen uitziet.

Zoals Harari treffend schrijft: “Homo sapiens regeert de wereld omdat hij de enige dierensoort is die in dingen kan geloven die alleen in zijn eigen verbeelding bestaan.” Verhalen zijn geen luxe of bijzaak — ze zijn de software waarop onze beschaving draait.